Magazynowanie a składowanie odpadów i inne pojęcia

Gospodarka odpadami jest szerokim pojęciem mieszczącym w sobie wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami. 

Gospodarowanie odpadami zostało zdefiniowane jako:

• zbieranie,
• transport
• lub przetwarzanie odpadów, w tym sortowanie, wraz z nadzorem nad wymienionymi działaniami, a także późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów oraz działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.

Wytwarzanie odpadów to z kolei proces, w wyniku którego powstają odpady. Dla prawidłowej realizacji obowiązków w zakresie gospodarki odpadami kluczowe jest zidentyfikowanie, kto jest wytwórcą odpadów.

Zgodnie z przepisami wytwórcą jest:

• każdy, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów),

• każdy, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów,

• świadczący usługę w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.

Dalsze procesy związane z gospodarowaniem odpadami (np. przetwarzanie) zależą od tego, jaki odpad został wytworzony przez wytwórcę. Na wytwórcy ciąży szereg obowiązków dotyczących m.in. prowadzenia ewidencji oraz przekazywania odpadów uprawnionym podmiotom.

Z tego powodu warto pamiętać o zasadach, według których definiuje się wytwórcę oraz o zasadach klasyfikacji i przekazywania odpadów:

1. Decyduję, że coś odpadem, gdy:

• • pozbywam się,

  • zamierzam się pozbyć,

  • muszę się pozbyć.

2. Jestem wytwórcą odpadu, gdy:

• • wyrzucam,

  • „odkładam” do wyrzucenia (czasowo przechowuję, magazynuję),

  • przetwarzam odpad i generuję inny odpad.

3. Klasyfikuję odpad:

• • zgodnie z katalogiem odpadów,

  • według źródła powstawania,

  • z pełną świadomością, bo ponoszę za to odpowiedzialność.

4. Ewidencjonuję odpad:

• • gdy muszę (nie obowiązuje zwolnienie z ewidencji),

  • w sposób pełny lub uproszczony,

  • przy użyciu BDO.

5. Nie prowadzę ewidencji – nie wystawiam kart przekazania odpadów (KPO) i nie sporządzam kart ewidencji odpadów (KEO):

• • w przypadku wytwarzania odpadów komunalnych,

  • w przypadku wytwarzania odpadów określonych w rozporządzeniu w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów.

6. Przekazując odpady:

• • decyduję, czy odpad jest komunalny, czy z działalności,

  • przekazuję profesjonalnemu zbierającemu lub nieprofesjonalnemu zbierającemu,

  • przekazuję osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej niebędącej przedsiębiorcą (na mocy rozporządzenie w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby własne, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku),

  • sprawdzam uprawnienie zbierającego,

  • weryfikuję czy muszę wystawiać KPO (czy obowiązuje zwolnienie z ewidencji),

  • przygotowuję dokument dla transportującego – transportujący odpady jest zobowiązany do posiadania dokumentu potwierdzającego rodzaj transportowanych odpadów oraz dane zlecającego transport, dlatego w przypadku, gdy nie jest wymagana KPO przygotowuję inny dokument, np. oświadczenie, FV, zlecenie, dokument wydania z magazynu.

Wytwórca jest zobowiązany do magazynowania odpadów w sposób zgodny z zasadami ochrony środowiska, zdrowia i życia ludzi. Sposób magazynowania musi uwzględniać właściwości:

• chemiczne
• fizyczne odpadów, w tym stan skupienia, oraz zagrożenia, które mogą powodować te odpady.

Odpady powinny być zabezpieczone przed dostępem osób trzecich oraz zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych. W zależności od rodzaju odpadu – odpady należy magazynować w pojemnikach, workach lub beczkach.

W niektórych przypadkach należy dodatkowo stosować wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów. Rozporządzenie nie obowiązuje m.in.:

• wytwórców odpadów komunalnych,
• wytwórców zwolnionych z ewidencji
• wytwórców, którzy prowadzą uproszczoną ewidencję odpadów (uproszczona ewidencja występuje w przypadku, gdy odpady niebezpieczne są wytwarzane w ilości do 100 kg rocznie oraz odpady inne niż niebezpieczne, niebędące odpadami komunalnymi są wytwarzane w ilości do 5 ton rocznie).

Magazynowanie odpadów jest prowadzone nie tylko przez wytwórcę. Zgodnie z przepisami magazynowanie odpadów to czasowe przechowywanie odpadów obejmujące:

• wstępne magazynowanie odpadów przez ich wytwórcę,

• tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego zbieranie odpadów,

• magazynowanie odpadów przez prowadzącego przetwarzanie odpadów.

Powyższy przepis definiuje, że magazynowanie odbywa się na różnych etapach prowadzących do przetworzenia odpadu. Jest to istotna różnica w stosunku do składowania odpadów. Składowanie odpadów jest procesem unieszkodliwiania i prowadzi się je na składowiskach odpadów w procesie D1, który według załącznika do ustawy o odpadach jest składowaniem w gruncie lub na powierzchni ziemi (np. składowiska itp.).

Nie należy mylić tych pojęć, ponieważ przepisy szczegółowe przewidują różne obowiązki dla magazynowania i składowania.

Główne wymagania dla magazynowania określone są w ustawie o odpadach oraz rozporządzeniu w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów. W zależności od rodzaju odpadu możliwe są dodatkowe regulacje, np. dla odpadów medycznych i weterynaryjnych.

W przypadku składowania należy natomiast stosować przede wszystkim przepisy rozporządzenia ministra w sprawie składowisk odpadów, przy czym przewidziano również bardziej szczegółowe regulacje dotyczące np. monitoringu miejsc składowania.

Monitoring miejsc magazynowania jest szczególnym przypadkiem, który łączy wymagania dla składowania i magazynowania. Przepisy w tym zakresie zostały określone w rozporządzeniu w sprawie wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów. Nie zmienia to faktu, że magazynowanie i składowanie to dwa odrębne procesy, których nie można mylić.

Okresy przechowywania odpadów

Magazynując odpady należy pamiętać o dopuszczalnych okresach ich przechowywania. Odpady, z wyjątkiem odpadów przeznaczonych do składowania, mogą być magazynowane, jeżeli konieczność magazynowania wynika z procesów technologicznych lub organizacyjnych i nie przekracza terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, nie dłużej jednak niż przez 3 lata.

Odpady przeznaczone do składowania mogą być magazynowane wyłącznie w celu zebrania odpowiedniej ilości tych odpadów do transportu na składowisko odpadów, nie dłużej jednak niż przez rok.

Bardzo istotne jest to, że powyższe okresy są liczone łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy tych odpadów. Oznacza to, że pierwotny wytwórca powinien przekazywać odpady jak najszybciej, tak aby inni posiadacze (zbierający, przetwarzający) mieli czas na przechowywanie odpadów u siebie.

Warto pamiętać, że zgodnie z przepisami domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. Oznacza to, że w przypadku, gdy nie można ustalić kto wytworzył odpad uznaje się, że za odpad jest odpowiedzialny podmiot, na terenie którego jest on magazynowany. Przepis ten ma spowodować oddolną kontrolę gospodarki odpadami poprzez zwiększenie uważności na porzucanie odpadów w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych.

Właściciele nieruchomości powinni dbać o to, żeby na ich terenie nie dochodziło do „podrzucania” odpadów. W przypadku wynajmowania nieruchomości na cele magazynowania towarów należy kontrolować najemcę i sprawdzać, czy przechowuje towary, czy odpady. Magazynowanie odpadów, które zostały wytworzone w innym miejscu jest dopuszczalne wyłącznie po uzyskaniu zezwolenia na zbieranie odpadów. Magazynowanie poza uprawnionym miejscem jest zagrożone karą od 1 000 zł do 1 000 000 zł.

W związku z powyższym należy podkreślić, że „nielegalne składowiska” to w rzeczywistości nielegalne miejsca magazynowania odpadów. Składowisko jest miejscem uprawnionym do składowania odpadów i trafiają na nie odpady przeznaczone do unieszkodliwiania.

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U.2023.1587 t.j.)
• Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów (Dz.U. 2019.2531)
• Rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów (Dz.U. 2020.1742)
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz.U. 2022.1902 t.j.)
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami mogą poddawać odzyskowi na potrzeby własne, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz.U. 2016.93) 
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 sierpnia 2019 r. w sprawie wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów (Dz.U. 2019.1755)