Zmiany dotyczące wydawania decyzji środowiskowych - komu ułatwią życie a komu utrudnią

Do najważniejszych zmian w procedurach uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (dalej: DUŚ) oraz decyzji zezwalających na inwestycję należy zaliczyć wprowadzenie:

• możliwości złożenia wniosku o wstrzymanie przez organ drugiej instancji wykonania rygoru natychmiastowej wykonalności nałożonego w DUŚ;
• możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie organu odwoławczego o odmowie wstrzymania rygoru natychmiastowej wykonalności DUŚ oraz na postanowienie o wstrzymaniu wykonalności DUŚ;
• przesłanki, na podstawie której sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie DUŚ;
• obligatoryjnego zawieszenia postępowania w sprawie zezwolenia na inwestycję w przypadku wstrzymania wykonania DUŚ;
• możliwości złożenia przez organizację ekologiczną odwołania od decyzji zezwalającej na inwestycję, uzyskanej na podstawie DUŚ;
• obowiązku publikowania pełnej treści wydanej DUŚ do publicznego dostępu.

Szczególnie ważną modyfikacją jest zmiana możliwości wstrzymania wykonalności decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach – i to na różnych etapach jej uzyskiwania. Będzie to zapewne korzystne m.in. dla sąsiadów kontrowersyjnych inwestycji, ale na pewno nie dla przedsiębiorców. Nowelizacja wprowadza bowiem podstawy prawne do złożenia przez stronę postępowania (np. przez właściciela sąsiedniej działki) wniosku do organu drugiej instancji o wstrzymanie wykonania rygoru natychmiastowej wykonalności, który został nadany DUŚ w jej treści, jak również możliwość wstrzymania wykonania ostatecznej DUŚ przez sąd administracyjny (również na wniosek strony postępowania).

Wniosek o wstrzymanie natychmiastowego wykonania DUŚ do organu odwoławczego (organu drugiej instancji) można składać dzięki art. 86e ustawy środowiskowej. Zgodnie z jego ust. 1 organ rozpatrujący odwołanie od decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach po otrzymaniu takiego wniosku strony może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie tej decyzji. Wstrzymanie albo odmowa wstrzymania natychmiastowego wykonania decyzji następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (art. 86e ust. 2 ustawy środowiskowej).

Do tej pory przepisy nie pozwalały składać wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, której został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Zgodnie z art. 130 § 2 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.) wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji, chyba że został jej nadany rygor natychmiastowej wykonalności albo podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy (art. 130 §3 k.p.a.).

Nowelizacja wprowadza także art. 86f ustawy środowiskowej, który jednoznacznie umożliwia sądowi wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji środowiskowej. Do tej pory w sytuacji złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej sądy nie przychylały się do takiego żądania z przyczyn formalnych.

Nowelizacja zmienia stan prawny w tym zakresie. Tak jak do tej pory do skargi na decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach stosuje się art. 61 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, który mówi, że sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, które zostały zaskarżone, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Nowością jest, że przez trudne do odwrócenia skutki rozumie się następstwa wynikające z podjęcia realizacji przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, dla którego wydano skarżoną decyzję.

Sąd rozpatruje wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od wpływu wniosku do sądu (art. 86f ust. 2 ustawy środowiskowej).

Pomimo ww. utrudnień dla inwestorów plusem jest wprowadzenie na mocy nowej ustawy szybkiej ścieżki rozpatrywania skarg ze strony inwestora, gdy wydane zostanie postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Wojewódzki sąd administracyjny powinien rozpoznać skargę na tę decyzję w terminie trzech miesięcy od wydania tego postanowienia (art. 86f ust. 3 ustawy środowiskowej). Z kolei NSA rozpoznaje zażalenie na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w terminie dwóch miesięcy od dnia wpływu zażalenia (art. 86f ust. 4 ustawy środowiskowej).

W praktyce powstaje jednak pytanie, czy WSA uda się dotrzymać trzymiesięcznego terminu, i to liczonego od wydania postanowienia. Postanowienie wraz z uzasadnieniem należy bowiem doręczyć stronom, tymczasem wysyłany pocztą dokument najwcześniej dotrze do adresata po dwóch czy trzech dniach. Przy czym strony nie muszą go od razu odebrać, a od momentu dostarczenia im awiza mają 14 dni na odebranie przesyłki, następnie siedem dni na złożenie zażalenia, które też będzie przekazywane przez pocztę kilka dni. Zażalenie zostanie więc przekazane do NSA po miesiącu od dnia wydania postanowienia przez WSA. NSA ma z kolei dwa miesiące na rozpoznanie zażalenia.

W sytuacji wstrzymania wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach organ, który wydał tę decyzję, powinien niezwłocznie poinformować o tym fakcie organ właściwy do wydania decyzji inwestycyjnej (art. 86f ust. 5 ustawy środowiskowej).

W takim przypadku organ właściwy do wydania zezwolenia na inwestycję zawiesza postępowanie w całości albo w części w terminie siedmiu dni od powzięcia informacji o wstrzymaniu wykonania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

Natomiast organ, który wydał decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, powinien niezwłocznie poinformować organ właściwy do wydania zezwolenia na inwestycję o ustąpieniu przyczyny uzasadniającej zawieszenie postępowania (art. 86f ust. 7 ustawy środowiskowej).

Kolejną nowością jest obowiązek publikowania treści wydanych DUŚ, a także publikowania następczych decyzji, dla których DUŚ była uzyskiwana (taką decyzją jest np. pozwolenie na budowę).

Do tej pory organ miał obowiązek publikowania jedynie informacji o wydaniu decyzji. Natomiast gdy jakaś strona była nią zainteresowana, musiała trochę się natrudzić, by uzyskać jej treść, co mogło być zniechęcające dla potencjalnych przeciwników inwestycji. Po zmianach pełna treść decyzji musi być niezwłocznie opublikowana w Biuletynie Informacji Publicznej i pozostać tam przez okres 14 dni, a w informacji o jej wydaniu należy wskazać planowany dzień jej upublicznienia. Taki obowiązek nakładają zmienione art. 72 ust. 6, a także art. 85 ust. 3 ustawy środowiskowej. A zatem wszyscy zainteresowani będą mieli dostęp online do treści wydanych decyzji.

Znowelizowane przepisy (art. 86g ustawy środowiskowej) wprowadzają również możliwość zaskarżenia decyzji inwestycyjnych (np. pozwolenia na budowę) uzyskanych na podstawie DUŚ dla przedsięwzięć, których ocena wymagała udziału społeczeństwa, przez organizacje ekologiczne, a także strony postępowania w sprawie DUŚ – nawet jeżeli nie są one stronami postępowania o wydanie decyzji inwestycyjnej. Podmioty te będą uprawnione zarówno do wniesienia odwołania, jak i (na dalszym etapie) skargi do sądu administracyjnego – nawet jeżeli nie były autorami wcześniejszego odwołania. W postępowaniu odwoławczym będzie przysługiwać im prawo bycia stroną.

To dodatkowe uprawnienie ma umożliwić dopilnowanie, by organ wydający tzw. decyzje inwestycyjne uwzględnił w decyzji następczej wymagania określone w DUŚ lub aby nie zostały w niej zapisane kwestie niezgodne z DUŚ. Odwołanie będzie mogło dotyczyć wyłącznie zakresu, w jakim organ, wydając tzw. decyzję inwestycyjną, nie uwzględnił wymagań DUŚ lub przewidział uwarunkowania z nią niezgodne.

Odwołania od decyzji są uwzględniane przez organ odwoławczy raczej bez wyjątku, a przez to wstrzymują wykonalności decyzji (jeżeli tylko nie nadano jej rygoru natychmiastowej wykonalności). Skutkuje to przekazaniem sprawy do rozpatrzenia organowi drugiej instancji, a co za tym idzie− przedłużeniem rozpoznania i opóźnieniem inwestycji (chyba że organ pierwszej instancji podzieli zarzuty odwołania w całości, wtedy nie będzie musiał go dalej przekazywać).

Choć organizacje ekologiczne mają być uprawnione do włączenia się do takiego postępowania dopiero na etapie odwołań lub skarg do sądów administracyjnych, to wraz z możliwością bieżącego dostępu online do wydawanych decyzji będą mogły szybciej i skuteczniej niż do tej pory reagować i blokować inwestycje.